Akdamar kalesi

ceylannur

Uzman Kardeşimiz
Üyemiz
Katılım
2 Eylül 2011
Mesajlar
3,872
Tepkime puanı
37
van kalesi efsanesi,akdamar kilisesi efsanesi, akdamar adası efsanesi, akdamar adası, van kalesi akdamar kalesi hikayesi, akdamar kilisesi, Ahtamar, Akdamar Kilisesi, Ahdamar Adası, Akdamar Kilisesi, Akdamar Adası, Van, Akdamar Kilisesi, Akdamar Adası, Akdamar Kilisesi

vanakdamar10.jpg


akdamar kalesi efsanesi

Çok eskiden Van’da bir Keşiş yaşamaktaymış. Bu Keşiş’in dünyalar güzeli bir kızı varmış. Kız o kadar güzelmiş ki, O’nu bir gören bin gönülden vurulurmuş. Bu güzel kızın ismi de “Tamara” imiş.
Bütün Vanlı delikanlılar Tamara’nın peşinde dolana dursunlar, Tamara gönlünü yiğit mi yiğit, yakışıklı mı yakışıklı bir Türk gencine kaptırır. İki sevgili gizli gizli buluşurlar. Bu buluşmalar bir süre devam eder. Sonunda iki gencin aşkını Van’da duymayan kalmaz.
vanakdamar1.jpg

Keşiş, kızını bu sevdadan vazgeçirmek için ne kadar uğraşırsa uğraşsın başaramaz. Tek çare, kızını Van’dan uzaklaştırmaktır.
Van Gölü’nün en büyük adası olan Akdamar Adası’nda bir kilise yaptırıp, kalan ömrünü kızıyla beraber bu adada geçirmeye karar verir.
Seven iki kalbi birbirinden ayırmak mümkün mü? Tamara ile Türk gencinin aşkları o kadar yüce, o kadar engel tanımaz ki... Keşiş’in Tamara’yı Ada’ya hapsetmesi de fayda vermez. İki genç, anlaşırlar. Delikanlı, her gece kıyıdan yüzerek Ada’ya çıkacaktır. Bu arada Tamara da sevgilisine adayı bulabilmesi için fenerle işaret verecek, O’na yardımcı olacaktır.

Dedikleri gibi yaparlar. Delikanlı, yaz demez, kış demez, fırtınaya, dalgaya aldırmaz, her gece yüzerek Ada’ya çıkar. Sabaha kadar Tamara ile birlikte olurlar. Gün ışımadan da tekrar yüzerek geri döner.
Bir zaman sonra Keşiş, iki gencin buluştuklarını öğrenir. Bir gece, kızın bıraktığı işaret fenerinin yerini değiştirir. Feneri, keskin ve sivri kayalıkların bulunduğu bir tarafa bırakır. Tamara da Delikanlı da kurulan tuzaktan habersizdirler.
vanakdamar2.jpg

Delikanlı her zaman olduğu gibi yine kıyıdan suya girer, Ada’dan görünen ışığa doğru yüzmeye başlar. Şanssızlık bu ya, o gece, hem çok karanlık, göl de aşırı dalgalıdır. Delikanlı yüzer, yüzer, yüzer... Kollarında derman tükenir. Işığa doğru yüzdükçe ışık uzaklaşır sanki. Dalgalar daha da kudurur. Kuvvetli bir dalga, gücü tükenen delikanlıyı yükselttiği gibi sivri ve keskin kayalara çarpar. Her tarafı parça parça olan delikanlının, gölün karanlık sularına gömülürken : “Ah Tamara, Ah Tamara!...” feryatları, kayalıklardan yankılanarak Tamara’ya kadar ulaşır. Artık Tamara’ya dur olur mu? O da gözünü kırpmadan kendisini azgın dalgaların kucağına bırakır ve kaybolur. Böylece, yaşarken bir araya gelmeleri engellenen iki genç, sonsuza kadar sürecek beraberliklerine, Van Gölü’nün lacivert sularının derinliklerini mekân seçerler.

Bu acıklı sonun yaşandığı adanın ismi de o günden sonra “Ah Tamara” nın değiştirilmesi ile “Akdamar” olur.
vanakdamar3.jpg

AKDAMAR ADASI VE KİLİSESİ
Akdamar Kilisesi
Bölgede tarihi bilinen Hıristiyan dönemine ait en erken eser Van Gölü’nün güneyinde, Gevaş’a 5 km. uzaklıktaki kıyının yaklaşık 4 km. açığında bulunan Akdamar Adası’ndaki kilisedir.

Akdamar Kilisesi, M.S. 915-922 yıllarında Vaspurakan Kralı I. Gagik tarafından bir saray kilisesi olarak yapılmıştır. Kilisenin mimarı aynı zamanda bir keşiş olan Manuel’dir, ancak gerek kilisenin gerekse beraberindeki saray ve kentin planlamasında kralın bizzat kendisinin projeye katkıları olmuştur. Yapı, İsa’nın gerildiği “Kutsal Haç”a ithaf edilmişti. Kilisenin taşları günün her saatinde ve mevsimden mevsime ışığa bağlı olarak değişen kırmızı, sarı veya gri değerlerde renkler yansıtırlar. Yapının cephelerini dolanan plastik süslemeler de ışık-gölge oyunlarıyla bu renkli kütleyi daha etkileyici kılarlar. Kilise belirlenemeyen bir zamanda, muhtemelen sarayın ortadan kalkmasından sonra etrafına yapılan binalarla manastır kilisesine dönüştürülmüştür. 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başlarına ait fotoğraflarda kilisenin özellikle güney yönünde gelişmiş çift katlı manastır yapıları dikkat çeker. Bu yapılardan bazı duvar ve temeller halen görülmektedir.
vanakdamar4.jpg

Kutsal Haç Kilisesi adanın bu kısmında varolan doğal bir podyum üzerinde yer alır. Yaklaşık 15x20 m. boyutlarda küçük yapı dıştan üç yönden güdük kollarla ayırt edilen haç plana sahiptir. Haçın ortasındaki büyük kare alanı örten, yerden 20 m. kadar yüksekteki kubbe dıştan, onaltıgen bezemeleriyle bir yandan cenneti müjdeler diğer yandan neşeli bir kır yaşamına alır götürür insanı.

Akdamar Kilisesi’ndeki taş plastikler cephelerde, yukarıdan başlayarak dört ana kuşakta yoğunlaşmıştır. Birinci kuşakta saçak altına yerleştirilmiş figürlü yüksek kabartmalar yer alır. Kubbenin konik külahının saçağının altında birbiri ardına koşan aslanlar, panterler, köpekler, kazılar, karacalar, gazallar, yaban domuzları resmedilmiştir. Genelde bir yöne doğru akan hareket, batı yönde bazı insan maskları ve güneydoğu köşede dinlenircesine karşılıklı oturmuş keçi veya tavşan figürleriyle kesintiye uğrar. Koşan hayvanlar daha aşağıda, kilisenin kuzey, güney ve batı haç kollarının çatılarının saçakları altında tekrarlanır. Cepheden verilmiş dört yöndeki İncil yazarları, bir elleriyle alttan kavradıkları İncil’leri tutarken diğer elleriyle belli belirsiz kutsama (takdis) işareti yapmaktadır. Bunlar doğuda Yahya (Ioannes), batıda Matta (Matheus), kuzeyde Markos’tur. Güney haç kolu alınlığındaki Lukas, çan kulesinin fenerinin arkasında kaldığından görülemez. Yapı içinde taş plastik yalnız güney haç kolunun içindeki bugün bulunmayan, kral mahfilinin korkuluğunda yer almaktadır.
vanakdamar6.jpg

Akdamar Kilisesi’nde cephedeki taş plastikler kadar etkileyici olmasa da, yapı içinde kayda değer duvar resimleri vardır. Duvarların iç yüzünü kaplayan sıvanın üzerine boyalarla yapılmış resimlerden (freskolardan) bir kısmı dökülmüş, bir kısmı tahrip olmuş, bir kısmı da silah boya veya işle örtülmüştür. Yine de görülebilenler, kilise içindeki resim programı hakkında bilgi verirler.

Kilisenin kubbe kasnağında, doğudan başlayarak verilmiş sıralamayla (kronolojiyle) Adem ve Havva’nın yaratılmaları ve sonrası olayları anlatan Tevrat’ın yaratılış öyküleri resimlenmiştir. Bugün sadece kasnaktaki çok az fresko mevcuttur. Ancak muhtemelen kubbenin içinde de konuyla ilgili sahneler yer alıyordu.

Akdamar Kilisesi’nin apsis duvarındaki altı havari kısmen iyi korunmuştur. Bunun gibi yapı içinde payeler üzerinde üst üste panolarda tam boy figürler halinde azizler görülebilmektedir. İsa’nın yaşamının anlatıldığı İncil öyküleri güney haç kolundan başlayarak batı ve kuzey haç kollarında iki sıra halinde yer alırlar. Duvarlardaki sahneleri birbirinden ayıran herhangi bir çerçeve kullanılmamıştır. Bu nedenle farklı konular yan yana, bazen üst üste birbirine bitişik olarak görülür.

Güney haç kolunda üstte, İsa’nın Doğumunun Müjdelenmesi (Müjde), Vaftizci Yahya’nın annesi Elisabet ile Meryem’in Buluşmaları (Ziyaret) ve İsa’nın Doğumu (Doğum) sahneleri vardır. İsa’nın yaşamının çocukluk öyküleri batı haç kolunun üst sırasında Çocuk İsa’nın Mabede takdimi, Yusuf’un Rüyası ve Mısır’a Kaçış ve Kral Herodes’in İsa’nın doğumunu haber almasından sonra bir yaşına kadar bütün yeni doğmuş çocukları öldürttüğü Masumların Katli konularıyla devam eder. Kuzey haç kolunun üst sırasında İsa’nın Tabur Dağı’nda Tanrı ile konuşurken görüntüsünün değişmesi (Metamorphozis ya da Başkalaşım) ve İsa’nın ilk mucizesi, suyun şaraba dönüşmesi ile ilgili olarak Kana Düğünü sahneleriyle devam eder. Sonraki konular batı haç kolunun alt sırasında Lazarus’un Dirilişi, Kudüs’e Giriş, Ayakların Yıkanması ve İsa Vali Pilatus’un Önünde sahneleriyle artık İsa’nın yaşamının sonlarına yaklaşır. Kuzey haç kolunun alt sırasında Çarmıh, Boş Mezar, Diriliş (Anastasis) ve İsa’nın Maria Magdelena’ya Görünmesi sahneleri ile de yaşam öyküsü son bulur. Batı haç kolunun alttaki üçüncü sırasında Yükseliş sahnesi kısmen görülebilmektedir. Bazı figürlere göre olması muhtemel iki sahne, İsa’nın ölümünden sonra annesi Meryem’le birlikte havarilere görünmesi (Pentekost ve Meryem’in Ölümü (Koimesis)) kısmen kuzey haç koluna taşarlar. Güneydeki kral locasının (mahfilinin) altında yer alan güney girişin üzerindeki yarım kubbede birkaç tabaka fresko vardır. Bunlardan birisi güçlükle, İsa’nın yeniden yeryüzüne gelişi (Diriliş) olarak tanımlanmaktadır.
vanakdamar7.jpg

Akdamar Adası’ndaki Kutsal Haç Kilisesi’nin doğusunda bir zamanlar katolikosların ve manastır görevlilerinin gömüldükleri bir mezarlık vardır. Mezar taşlarının en erkeni 1336 tarihli ve Katolikos IV. Stefanos’a; en geçi ise 1893 tarihli ve Katolikos Şirayan’a aittir. Taşlardan birisi uzun dikdörtgendir ve üzeri kuyumculuktaki “telkari” işçiliğe benzer, derin oymalı çizgisel motiflerin yer aldığı bir bezeme vardır.

Kiliseye batı ve güneyden birer kapı vasıtayla girilmektedir. Kilisenin çevresi daha sonraki nemlerde ilave edilen yapılarla kuşatılmıştır.Kilisenin figürlü repertuarı oldukça zengin Bunun yanında İncil ve Tevrat'tan alınmış sahneler bulunmaktadır. Yunus peygamberin den atılması, Hz. Meryem ve kucağında İsa, Adem Havva'nın Cennet'ten kovulması, Hz. Davut ile K Goliat'ın mücadelesi, Samson Filistinli ikilisi, ate; üç İbrani genci, Aslan ininde Daniel sahneleri bunların başlıcalarıdır. Batı cephede Kral Gagik'i kilise m ketini sunarken gösteren bir sahne yer almaktad Dört yöndeki alınlıklarda İncil yazarları boydan tasvir edilmiştir. Bunlardan başka cephenin alt ve ü kesimlerinde, asma sarmaşığından oluşan kuşakla dolanmaktadır.

Bu kuşakların içlerinde çeşitli dünyc vî sahneler işlenmiştir. Av sahneleri, çeşitli hayvarlar, güreşçiler ve sarayla ilgili bir çok sahneye yer verilmiştir. Ayrıca doğu cephenin tam ortasında asm sarmaşığı bördürünün içerisinde Abbasi Halife Muktedir başı haleli, bağdaş kurmuş vaziyette bi elinde kadeh, diğer elinde üzüm tutar vaziyette, tasvir edilmiştir.Dini ve dünyevî sahnelerden başka, hayvar Figürleri yönünden de bir çeşitlilik göze çarpmaktadır Aralarda serbest biçimde, asma sarmaşıkları içerisinde ve çatıların alt kesimlerinde bu zengin hayvan figürlerini görmek mümkündür.
Manastır topluluğunun tarihi IX. yüzyıla kadar inmektedir. Daha sonra 1462'de yenilenen kilise, 1703'teki depremde zarar görmesi üzerine 1712-1720 tarihleri arasında tekrar onarım geçirmiştir.Kilise doğu batı doğrultusu dikdörtgen bir alana oturmaktadır. Ortadaki merkezi kubbe, batıdan iki serbest ayak ve doğudan apsis duvarına dayanan dört yöndeki kemerlerle taşınmaktadır. Doğudaki apsis beş köşeli olup iki yanında hücreler bulunmaktadır. Batı taraftaki haç kolunu ten kubbe ise, kaburgalı olarak düzenlemiştir.

Merkezi kubbe dışa yüksek kasnak, piramidal bir külah şeklinde yansımıştır. Batı ve kuzey cepheden iki vasıtasıyla giriş sağlanmaktadır. Bunlardan ortadaki portakal şeklinde bir düzenleme göstermektedir. Kesme taş malzeme kilisenin tamamında kullanılmıştır.Batı tarafına eklenen jamaton ise, karelanlı ve dokuz bölümlü olarak düzenlenmiştir. Bölümlerin üzeri aynalı çapraz tonozlarla örtülmüştür. Batı cephesindeki dışa taşıntılı girişin üzeri çan kulesi olarak tertip edilmiştir. Alttaki kapı mukarnas kavsaralarıdır.
vanakdamar5.jpg


vanakdamar9.jpg


vanakdamar8.jpg
 
Üst Alt