- Katılım
- 23 Nisan 2011
- Mesajlar
- 3,345
- Tepkime puanı
- 25
Kanama nedir?
Vücudumuzda ağırlığımızın %8’i kadar kan bulunur. Yani 70 kilogramlık bir insan için bu miktar 56 litre kadardır.Kan dolaşım sisteminde damarlar içerisinde dolaşır. Kalbimiz toplardamarlarla kendisine gelen oksijenden fakir-karbondioksit zengin kanı akciğerlere gönderir; Oksijenden zengin hale gelmiş kanı ise atardamarlarla en uzak dokulara kadar gönderir.
Kanama kanın içinde bulunduğu damarlardan (yani atardamar toplardamar veya kılcal damarlardan) dışarıya çıkmasıdır. Kanama insan için halsizlikten ölüme kadar uzanan bir spektrumda ciddi tehlikelere neden olabilir. Burada kanamanın hızı çoğunlukla önem taşır.
Kan hacminin %10’unun aniden kaybedilmesi insanı şoka sokabilir ki bu 70 kilogramlık bir insan için 560 ml 30 kilogramlık bir kişi için 240 ml 4 kilogramlık bir bebek için ise 32 ml kan kaybı demektir. Oysa 15-20 dakikada 1 ünite kan vermek çoğunlukla ciddi bir bulguya yol açmaz.
Kan dolaşım sistemi içerisinde damarlar içerisinde bulunur. Damarda yapısal bozukluk veya travma nedeniyle bütünlük kaybı oluşursa kanama meydana gelir. Tabii ki bu durumda kan pulcukları olarak da bilinen plateletler yırtılmış damar bölgesini tıkamaya çalışır ve ardından pıhtılaşma mekanizmaları devreye girecektir; Bir dizi karmaşık işlem sonucunda oluşan pıhtı biriken kan pulcukları ve damarların büzülmesi 5-7 dakikada kanamayı durdurur. Atardamarlardan olan kanamalar yüksek basınçtan dolayı daha şiddetli olmakla beraber damar duvarının kasılma özelliğinden dolayı daha çabuk durma eğilimindedir. Atardamar kısmen yaralanmışsa kasılma mekanizması pek etkin olmayacaktır. Kanama miktarı çok fazla ise bu koruyucu mekanizmalar yetersiz kalır. Bu duruma seyirci kalmak yaralının şoka girmesine ve hatta ölümüne yol açabilir.
Atardamar kanamaları fışkırır tarzdadır ve kanın rengi parlak kırmızıdır. Toplardamar kanamaları kirli kandan dolayı koyu kırmızıdır akış süreklidir. Kılcal damarlardan olan kanamalar yavaş sızıntı şeklindedir.
Kanamaları vizyonel olarak Dış ve İç kanamalar olarak iki grupta ele alabiliriz
Dış Kanamalar
Bir yaradan geldiği çıplak gözle görülebilen kanamalardır. Bu grupta cilt yaralanmalarına bağlı kanamalar açık kemik kırıklarının yaptığı kanamalar ve burun kanamaları ele alınabilir.
Küçük dış kanamalar dışarıdan müdahaleye gerek kalmadan kendi kendine durabilmekle beraber daha büyük kanamalarda kanamanın durdurulması gerekir; İşte bu noktada paniğe kapılmadan kanamanın nasıl durdurulacağını insanımıza öğretmek toplumumuza sanırım önemli bir trend kazandıracaktır.
Dış Kanamaların Kontrolü Nasıl Yapılır?
Kanayan yaranın üzerine direkt baskı uygulamak bilinen en basit ve en etkili kanama dış kanama durdurma yöntemidir. Bu sayede pıhtılaşma mekanizması da harekete geçer ve kanama daha hızlı durur.
1. Öncelikle kanamalı bir hastayı bir yere oturtunuz; kanamanın ciddiyetine ve hastanın psikolojik durumuna göre bir yere yatırabilirsiniz.
2. Kanayan yaranın üzerine parmakel veya temiz bir bezle baskı yapınız. İdeal olanı steril gazlı bez kullanmaktır.
3. Yaranın üzerindeki bez gerekirse bir başka bezle desteklenerek sargı beziyle kanamayı durduracak şekilde sıkıca sarılır. Tabii ki turnike gibi sıkı değil...
4. Kanayan kol veya bacak vücut seviyesinden yukarıda tutularak kanamanın durması beklenir.
5. Bu işlemlere rağmen kanamayı durduramazsanız kanayan yerin yakınındaki atardamara baskı yapmak etkili olabilir.
6. Halen kanamayı durduramazsanız son çare olan turnike uygulanmalıdır.
Turnike uygulanan hastalar hemen hastaneye götürülmelidir.
Turnike nasıl yapılır? (İspanyol Askısı)
1. 10 cm genişliğindeki bir sargı bezini kanayan yaranın hemen üst bölümüne iki tur sariniz ve normal sıkılıkta bir düğüm atiniz.
2. Bu düğümün üzerine bir çubuk yerleştirip çubuğun üzerine sıkı iki düğüm daha atınız.
3. Kanama duruncaya kadar çubuğu aynen musluk kapatır gibi bir yöne çeviriniz.
4. Kanama durunca çubuğu hemen aynı sargı beziyle veya ipek flasterle tespit ediniz ki musluk tekrar açılmasın.
Turnike yapmak için asla tel ve ip gibi deriyi kesebilen malzemeleri kullanmayınız.
Kasların oksijensizliğe dayanım süresi 4-6 saat olduğundan turnike her 20 dakikada bir 5-10 saniye gevşetilmelidir ve turnike uygulanma saati mutlaka yazılıp hastanın üzerine kaydedilmelidir.
Burun Kanamaları
Dış kanamaların sık görülen özel bir şeklidir. Dikkat edilmezse hastayı şoka sokabilir. İki elin parmakları sayısınca nedenleri olan burun kanamalarının çoğu bir elin iki parmağı ile durdurulabilir. Burun kanama nedenlerinin başında kafa ve yüz travmaları tansiyon yüksekliği ve kanama bozuklukları gelir. Burun kanamalarının çoğu burun ön kısmından olur. Ancak kafa travması sonrasında burundan veya kulaktan kan gelmesi kafatası kaide kırığına işaret eder ki bu durumda kulağa veya buruna sıkı tampon yapılması kafa içi basıncını arttırabilir.
Basit Burun Kanamaları Nasıl Durdurulur?
1. Hastayı oturtunuz ve başını hafifçe öne doğru eğerek akciğerlere ve yemek borusuna kan kaçmasını önleyiniz.
2. Bir elinizin iki parmağıyla hastanın burun deliklerini sıkınız.
3. Burun üzerine varsa buz koyunuz. Soğuk uygulamak doku ödemini ve damarları büzücü etkisiyle kanamayı azaltacaktır.
Sık sık burun kanaması olan veya kanaması uzun süre durmayan hastalar mutlaka hastaneye götürülmelidir.
Kafa travması olan hastalar ise mutlaka hastaneye götürülmelidir.
İç Kanamalar
İç kanamalar çoğunlukla sinsice ilerleyip hastanın ölümüne neden olabilir.
Özellikle iç organların travmaya uğraması ciddi sonuçlara yol açabilir. Burada ilkyardımcının ve hatta sağlık ekibinin tüm belirtileri iyi değerlendirmesi gerekir. Öyle ki dikkat edilmezse hastanede bile gözden kaçabilir. Travma öyküsü olan hastaların belirli bir süre hastanede gözlenmesi faydalı olacaktır.
Sadece iç organlar değil kırık kemiklerin keskin uçlarının damarları kesmesi sonucu kaslar arasına olan kanamalar da iç kanamalar sınıfındadır.
Beyin kanamaları da birer iç kanama olarak kabul edilebilir. Ancak burada hayatı tehdit eden durum kan kaybı değil hayati merkezlerin baskı altında kalmasıdır.
Ağızdan veya rektumdan kan gelmesi mide-barsak sistemindeki bir kanamayı gösterirken; travma sonrası idrarla kan gelmesi ise böbreklerdeki bir kanamayı gösterir.
Travma öyküsü ile beraber kanayan organa uyan cilt bölgesinde ezikler ve morluklar olması bizleri iç organ kanamasından şüphelendirmelidir. Bazen dışarıdan görülebilen hiçbir belirti yoktur. Travmalı hastaları değerlendirirken çok şüpheci olmak sanırım çok faydalı olacaktır.
Sık görülen iç kanama tipleri
1. Mide ülserinden kanama
2. Karaciğer ve Dalağın travmatik kanamaları
3. Kapalı kemik kırıklarında kas içerisine kanama
Daha az olarak doğum öncesinde plasenta veya eş dediğimiz yapının rahimden erken ayrılması şiddetli kanamalara yol açabilir. Aynı şekilde plasentanın rahmin çıkışına yerleşmesi doğum sırasında ciddi kanamalara yol açabilecektir.
Aşırı kanamaya bağlı olarak şok gelişmişse hastanın cildi soluk-nemli ve yapışkandır. Karotis nabzı hızlı ve dolgunluğu azdır. Gözler donuktur ve göz bebekleri irileşmiştir. Hasta susamış ve huzursuzdur. Bulantı ve kusması olabilir.
Mide ve yemek borusunun kanamalarında kusmuk veya dışkı mide asidiyle sindirildiği için koyu kahverengi renktedir.
Her türlü iç kanama şüphesinde hasta mutlaka hastaneye götürülmelidir.
İç Kanamalı Hasta İçin Neler Yapmalısınız?
1. Öncelikle hastayı sırt üstü yatırıp bacaklarını vücut seviyesinden 30-40 cm yükseltiniz.
2. Kanamayla beraber kol veya bacaklarda kırık varsa basit atellerle sabitleyiniz.
3. Kusma ihtimaline karşı hastanın başını yüksekte tutunuz veya başını yana çeviriniz.
4. İmkanınız varsa oksijen veriniz. Ağızdan bir şey vermeyiniz.
5. Hızlıca hastaneye götürünüz.
Kanamalardan Uzak Kalmanız Dileğiyle..
Dr. Mehmet DOKUR
Özel Kadıköy Hastanesi
İlkyardım ve Acil Tıp Uzmanı
Vücudumuzda ağırlığımızın %8’i kadar kan bulunur. Yani 70 kilogramlık bir insan için bu miktar 56 litre kadardır.Kan dolaşım sisteminde damarlar içerisinde dolaşır. Kalbimiz toplardamarlarla kendisine gelen oksijenden fakir-karbondioksit zengin kanı akciğerlere gönderir; Oksijenden zengin hale gelmiş kanı ise atardamarlarla en uzak dokulara kadar gönderir.
Kanama kanın içinde bulunduğu damarlardan (yani atardamar toplardamar veya kılcal damarlardan) dışarıya çıkmasıdır. Kanama insan için halsizlikten ölüme kadar uzanan bir spektrumda ciddi tehlikelere neden olabilir. Burada kanamanın hızı çoğunlukla önem taşır.
Kan hacminin %10’unun aniden kaybedilmesi insanı şoka sokabilir ki bu 70 kilogramlık bir insan için 560 ml 30 kilogramlık bir kişi için 240 ml 4 kilogramlık bir bebek için ise 32 ml kan kaybı demektir. Oysa 15-20 dakikada 1 ünite kan vermek çoğunlukla ciddi bir bulguya yol açmaz.
Kan dolaşım sistemi içerisinde damarlar içerisinde bulunur. Damarda yapısal bozukluk veya travma nedeniyle bütünlük kaybı oluşursa kanama meydana gelir. Tabii ki bu durumda kan pulcukları olarak da bilinen plateletler yırtılmış damar bölgesini tıkamaya çalışır ve ardından pıhtılaşma mekanizmaları devreye girecektir; Bir dizi karmaşık işlem sonucunda oluşan pıhtı biriken kan pulcukları ve damarların büzülmesi 5-7 dakikada kanamayı durdurur. Atardamarlardan olan kanamalar yüksek basınçtan dolayı daha şiddetli olmakla beraber damar duvarının kasılma özelliğinden dolayı daha çabuk durma eğilimindedir. Atardamar kısmen yaralanmışsa kasılma mekanizması pek etkin olmayacaktır. Kanama miktarı çok fazla ise bu koruyucu mekanizmalar yetersiz kalır. Bu duruma seyirci kalmak yaralının şoka girmesine ve hatta ölümüne yol açabilir.
Atardamar kanamaları fışkırır tarzdadır ve kanın rengi parlak kırmızıdır. Toplardamar kanamaları kirli kandan dolayı koyu kırmızıdır akış süreklidir. Kılcal damarlardan olan kanamalar yavaş sızıntı şeklindedir.
Kanamaları vizyonel olarak Dış ve İç kanamalar olarak iki grupta ele alabiliriz
Dış Kanamalar
Bir yaradan geldiği çıplak gözle görülebilen kanamalardır. Bu grupta cilt yaralanmalarına bağlı kanamalar açık kemik kırıklarının yaptığı kanamalar ve burun kanamaları ele alınabilir.
Küçük dış kanamalar dışarıdan müdahaleye gerek kalmadan kendi kendine durabilmekle beraber daha büyük kanamalarda kanamanın durdurulması gerekir; İşte bu noktada paniğe kapılmadan kanamanın nasıl durdurulacağını insanımıza öğretmek toplumumuza sanırım önemli bir trend kazandıracaktır.
Dış Kanamaların Kontrolü Nasıl Yapılır?
Kanayan yaranın üzerine direkt baskı uygulamak bilinen en basit ve en etkili kanama dış kanama durdurma yöntemidir. Bu sayede pıhtılaşma mekanizması da harekete geçer ve kanama daha hızlı durur.
1. Öncelikle kanamalı bir hastayı bir yere oturtunuz; kanamanın ciddiyetine ve hastanın psikolojik durumuna göre bir yere yatırabilirsiniz.
2. Kanayan yaranın üzerine parmakel veya temiz bir bezle baskı yapınız. İdeal olanı steril gazlı bez kullanmaktır.
3. Yaranın üzerindeki bez gerekirse bir başka bezle desteklenerek sargı beziyle kanamayı durduracak şekilde sıkıca sarılır. Tabii ki turnike gibi sıkı değil...
4. Kanayan kol veya bacak vücut seviyesinden yukarıda tutularak kanamanın durması beklenir.
5. Bu işlemlere rağmen kanamayı durduramazsanız kanayan yerin yakınındaki atardamara baskı yapmak etkili olabilir.
6. Halen kanamayı durduramazsanız son çare olan turnike uygulanmalıdır.
Turnike uygulanan hastalar hemen hastaneye götürülmelidir.
Turnike nasıl yapılır? (İspanyol Askısı)
1. 10 cm genişliğindeki bir sargı bezini kanayan yaranın hemen üst bölümüne iki tur sariniz ve normal sıkılıkta bir düğüm atiniz.
2. Bu düğümün üzerine bir çubuk yerleştirip çubuğun üzerine sıkı iki düğüm daha atınız.
3. Kanama duruncaya kadar çubuğu aynen musluk kapatır gibi bir yöne çeviriniz.
4. Kanama durunca çubuğu hemen aynı sargı beziyle veya ipek flasterle tespit ediniz ki musluk tekrar açılmasın.
Turnike yapmak için asla tel ve ip gibi deriyi kesebilen malzemeleri kullanmayınız.
Kasların oksijensizliğe dayanım süresi 4-6 saat olduğundan turnike her 20 dakikada bir 5-10 saniye gevşetilmelidir ve turnike uygulanma saati mutlaka yazılıp hastanın üzerine kaydedilmelidir.
Burun Kanamaları
Dış kanamaların sık görülen özel bir şeklidir. Dikkat edilmezse hastayı şoka sokabilir. İki elin parmakları sayısınca nedenleri olan burun kanamalarının çoğu bir elin iki parmağı ile durdurulabilir. Burun kanama nedenlerinin başında kafa ve yüz travmaları tansiyon yüksekliği ve kanama bozuklukları gelir. Burun kanamalarının çoğu burun ön kısmından olur. Ancak kafa travması sonrasında burundan veya kulaktan kan gelmesi kafatası kaide kırığına işaret eder ki bu durumda kulağa veya buruna sıkı tampon yapılması kafa içi basıncını arttırabilir.
Basit Burun Kanamaları Nasıl Durdurulur?
1. Hastayı oturtunuz ve başını hafifçe öne doğru eğerek akciğerlere ve yemek borusuna kan kaçmasını önleyiniz.
2. Bir elinizin iki parmağıyla hastanın burun deliklerini sıkınız.
3. Burun üzerine varsa buz koyunuz. Soğuk uygulamak doku ödemini ve damarları büzücü etkisiyle kanamayı azaltacaktır.
Sık sık burun kanaması olan veya kanaması uzun süre durmayan hastalar mutlaka hastaneye götürülmelidir.
Kafa travması olan hastalar ise mutlaka hastaneye götürülmelidir.
İç Kanamalar
İç kanamalar çoğunlukla sinsice ilerleyip hastanın ölümüne neden olabilir.
Özellikle iç organların travmaya uğraması ciddi sonuçlara yol açabilir. Burada ilkyardımcının ve hatta sağlık ekibinin tüm belirtileri iyi değerlendirmesi gerekir. Öyle ki dikkat edilmezse hastanede bile gözden kaçabilir. Travma öyküsü olan hastaların belirli bir süre hastanede gözlenmesi faydalı olacaktır.
Sadece iç organlar değil kırık kemiklerin keskin uçlarının damarları kesmesi sonucu kaslar arasına olan kanamalar da iç kanamalar sınıfındadır.
Beyin kanamaları da birer iç kanama olarak kabul edilebilir. Ancak burada hayatı tehdit eden durum kan kaybı değil hayati merkezlerin baskı altında kalmasıdır.
Ağızdan veya rektumdan kan gelmesi mide-barsak sistemindeki bir kanamayı gösterirken; travma sonrası idrarla kan gelmesi ise böbreklerdeki bir kanamayı gösterir.
Travma öyküsü ile beraber kanayan organa uyan cilt bölgesinde ezikler ve morluklar olması bizleri iç organ kanamasından şüphelendirmelidir. Bazen dışarıdan görülebilen hiçbir belirti yoktur. Travmalı hastaları değerlendirirken çok şüpheci olmak sanırım çok faydalı olacaktır.
Sık görülen iç kanama tipleri
1. Mide ülserinden kanama
2. Karaciğer ve Dalağın travmatik kanamaları
3. Kapalı kemik kırıklarında kas içerisine kanama
Daha az olarak doğum öncesinde plasenta veya eş dediğimiz yapının rahimden erken ayrılması şiddetli kanamalara yol açabilir. Aynı şekilde plasentanın rahmin çıkışına yerleşmesi doğum sırasında ciddi kanamalara yol açabilecektir.
Aşırı kanamaya bağlı olarak şok gelişmişse hastanın cildi soluk-nemli ve yapışkandır. Karotis nabzı hızlı ve dolgunluğu azdır. Gözler donuktur ve göz bebekleri irileşmiştir. Hasta susamış ve huzursuzdur. Bulantı ve kusması olabilir.
Mide ve yemek borusunun kanamalarında kusmuk veya dışkı mide asidiyle sindirildiği için koyu kahverengi renktedir.
Her türlü iç kanama şüphesinde hasta mutlaka hastaneye götürülmelidir.
İç Kanamalı Hasta İçin Neler Yapmalısınız?
1. Öncelikle hastayı sırt üstü yatırıp bacaklarını vücut seviyesinden 30-40 cm yükseltiniz.
2. Kanamayla beraber kol veya bacaklarda kırık varsa basit atellerle sabitleyiniz.
3. Kusma ihtimaline karşı hastanın başını yüksekte tutunuz veya başını yana çeviriniz.
4. İmkanınız varsa oksijen veriniz. Ağızdan bir şey vermeyiniz.
5. Hızlıca hastaneye götürünüz.
Kanamalardan Uzak Kalmanız Dileğiyle..
Dr. Mehmet DOKUR
Özel Kadıköy Hastanesi
İlkyardım ve Acil Tıp Uzmanı