Yutkunma zorluğu

Turab

Teknik Ekip
Yönetici
Admin
Katılım
22 Şubat 2011
Mesajlar
7,015
Tepkime puanı
423
Yutkunma zorluğu, Yutkunma güçlüğü
Yutma güçlüğü, yutkunma zorluğu, başka hastalık belirtileri ile birlikte görüldüğünde teşhisi kolay bir rahatsızlıktır. Herhangi bir hastalıkla birlikte değil de, tek başına görüldüğünde, yutkunma güçlüğü, yutma güçlüğü tehlikeli bir hastalığın belirtisi olabilir. Kişiler çoğunlukla yutmanın başında bir güçlük, göğüs kemiğinin ardında veya boğazda bir sıkışma hissettiklerini belirtirler. Bu belirti genelde yutma fonksiyonunda bağımsız olarak boğazda bir cismin sebep olduğu tıkanma duygusundan farklıdır. Yutma güçlüğü, tıp dilinde odinofaji adı ile bilinen, ağrılı yutma ile aynı anlama gelmez. Fakat bu iki belirti bir iltihaplanma ile birlikte de görülebilir. Yutma güçlüğü iki türde incelenir. Orta yutak ve yemek borusu kökenli olarak incelenir. Bu tipler etkiledikleri yutma aşamalarına göre farklı nitelikler gösterir. Yutakla alakalı yutma güçlüğü besinlerin, orta yutaktan ilerleyerek yemek borusunun üst tarafına geçmesinde bir zorluk yaşanıyorsa yutma güçlüğü orta yutakla alakalıdır. Fizyolojik yutma ortalama 1,5 saniye devam eden hızlı ve eşgüdümlü bir evredir. Bu dönemin istemli evresinde dil besinleri yutak bölgesine doğru iter. Akabinde besinlerin ağız boşluğundan geçerek yutma istemsiz evreye girerek ve reflekslerle denetlenmeye başlar. Yutak kaslarında dalgalanma hareketleriyle kasılma ve yemek borusunun üst kasında yemek borusuna geçişi sağlayacak şekilde gevşeme meydana gelir. Tüketilen besinlerin soluk borusuna kaçmasını engellemek için gırtlak yükselerek gırtlak dalızlan ile epiglotlada kapanma meydana gelerek solunum kapanır.

Yutma Güçlüğü
Orta yutakla alakalı yutma güçlüğü çeken kişiler, yutma fonksiyonunun başında hissettikleri zorluktan şikâyet ederler. Ayrıca besinlerin gırtlağa gelmesi, burundan tekrar geri gelmesi ve soluk borusuna kaçması ile öksürük ve boğulma hissi gibi belirtiler görülebilir. Bu tür yutma zorluğu genelde sıvı gıdalar tüketilirken artar. Halbuki yemek borusuyla ilgili yutma zorluklarında katı besinlerin yutulması zorlaşır. Yutma fonksiyonunun yemek borusu ile alakalı döneminde, besinler mideye varacak şekilde yemek borusu boyunca ilerler. Bu işlem ortalama 6–10 saniye sürmektedir ve vagus sinirince denetlenir. Yemek borusuyla alakalı yutma zorluğu çeken kişiler besin parçalarının boğazdan hemen sonra takılmasından şikâyet ederler.

Bu şekilde yutma zorluklarının çoğu mekanik bozukluklardan ve hareket bozukluklarından kaynaklanmaktadır. En çok görülen sebepleri yemek borusunun alt büzgen kasındaki veya yemek borusunun mideye açılmasına yarayan kastaki sorunlar, yemek borusunun farklı yerlerinde travma, cerrahi operasyon veya bir hastalık yüzünden ortaya çıkan daralmalar ve tümörlerdir. Yemek borusu kökenli olan yutma zorluğunda, orta yutakla ilgili çeşitten farklı olarak hasta başlangıçta katı besinleri yutmakta zorluk meydana gelir. Zaman geçtikçe yemek borusunun daha da daralması ile sıvı besinlerin geçişini de güçleştirir. Yutma güçlüğünün teşhisi yutma güçlüğünde teşhis koyarken, hastanın ifade ettiği zorlanma yeri dikkatle incelenir; zira hasta bozukluğun normalde hissedilen daha yukarıda olduğunu söyleyerek doktoru yanıltabilir. Bu durumda uygulanması gereken ilk inceleme yemek borusu filminin çektirmektir. Kişiye baryum içirilir ve ardından yemek borusu radyolojik olarak incelenmeye başlanır. Bu metot hem mekanik, hem de hareketle ilgili sorunların tanınmasında faydalıdır. Yemek borusu endoskopisi yapıldığında teşhis koymak için yardımcı olabilir. Bu metotla tümör oluşumları tespit edilebilir. Fakat yutma güçlüğüne sebep olan hareket bozuklukları ile ilgili bilgi edinilemez. Ayrıca yaygın yemek borusu spazmlarının ardından mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması halinde ise endoskopi bu maddelerin tespit edilmesine yardımcı olabilir. Bütün bu araştırmalara rağmen yutma güçlüğünün sebebi ortaya çıkmaz ise ağız, yutak ve gırtlakla ilgili bütün olası hastalıklar araştırılır. Farklı faktörler yutma güçlüğünün teşhisini zorlaştırabilir. Hastadan aktardığı bilgi ve veriler yetersizse, bunlara dayanarak yutma güçlüğünün orta yutaktan mı, yoksa yemek borusundan mı kaynaklandığını tespit etmek ve hareketle alakalı veya mekanik kökenli gerçek sebebe yönelmek imkânsızdır. Ayrıca, hastanın şikâyetlerinin yerini yanlış ifade etmesi doktoru yanıltabilir. Bazı hastalarda önceki zamanlarda konmuş ruhsal kökenli yutma güçlüğü teşhisi şüphesiyle yaklaşmak gerekir, zira böyle bir teşhis yemek borusunun mideye açılmasını kontrol eden alt büzgen kasın dikkat edilmemiş bir hastalığı saklayabilir. Yapılması gereken en mühim detay araştırma yutma esnasında orta yutak kaslarının hareketlerinin videoflüoroskopiyle görüntülenmesidir. Zira çekilen video filminin incelenmesi bu kas hareketlerinin tekrar gözlenmesine imkân verir.

Yutma güçlügüne (Disfaji) özellikle yaslilarda olmak üzere tüm yas gruplarinda yaygin olarak rastlanir. Disfaji terimi yemeklerin ve sivilarin agizdan mideye geçmesi sirasinda zorluk hissetmeyi ifade eder. Bu duruma çogu tehlikeli olmayan ve geçici olan birçok faktör neden olabilir. Yutma güçlügü nadiren tümör veya ilerleyici nörolojik hastalik gibi daha önemli patolojiye isaret eder. Kisa bir süre içerisinde yutma güçlügü kendiliginden iyilesmez ise kulak burun bogaz uzmani tarafindan degerlendirilmelidir.

Nasil Yutariz?
insanlar kati yiyecekleri yemek sivilari içmek ve vücudun ürettigi tükürük ve mukusu yutmak için günde yüzlerce kez yutma islevini gerçeklestirirler. Yutma islevinin dört fazi vardir:
1) Birinci faz yiyecek ve içeceklerin çignenerek . yutmaya hazir hale getirildigi dönem.
2) Agiz fazi boyunca, dil yiyecek ve içecekleri agizin arka bölümüne iterek yutma yanitini baslatir.
3) Yutak fazinda yiyecek ve içecekler hizlica yutaktan yemek borusuna geçer.
4) Son faz olan yemek borusu fazinda yiyecek ve içecekler yemek borusundan mideye geçer.
Birinci ve ikinci fazlar istemli kontrol altinda olusurken,üçüncü ve dördüncü fazlar kendiliginden olusur.

Yutma Hastaliklarinin Nedenleri Nelerdir?
Yutma islevi sirasindaki herhangi bir kesinti yutma güçlügüne neden olabilir. Yutma güçlügü sagliksiz disler, uygun olmayan takma disler veya soguk alginligi gibi basit nedenlere bagli olabilir. Yutma güçlügünün en yaygin nedenlerinden biri mideden yemek borusuna geri kaçistir. Bu durum mide asitinin yemek borusundan yutaga dogru yukari hareketinin sonucu olusur. Diger nedenler arasinda felç, ilerleyici nörolojik hastalik, trakeostomi tüpü varligi, hareketsiz ses teli, agiz, girtlak veya yemek borusu tümörü ile bas boyun bölgesine uygulanan cerrahi operasyonlar sayilabilir.

Yutma Hastaliklarini Kim Degerlendirir ve Tedavi Eder?
Yutma güçlügü inatçi ise ve nedeni bilinmiyor ise bir kulak burun bogaz uzmani, söz konusu hastanin hikayesini ele alarak muayenesini yapacaktir.
Bu muayene, aynalar veya özel optik sistemle görüntüleme saglayan endoskoplar kullanarak dilin arka bölümünün, bogaz ve larenksin incelenmesi yoluyla yapilir. Eger gerekli ise yemek borusu, mide ve oniki parmak bagirsagi incelemesi, kulak burun bogaz uzmani veya mide ve barsak hastaliklari uzmani tarafindan yapilir.
Bunun sonucuna göre baryumlu yemek borusu geçis filmi ile yutma mekanizmasi fonksiyonlarinin degerlendirilmesi gerekebilir.
Eger özel patolojiler söz konusu ise,üst mide- barsak sistem filmi veya videofloroskopi ile beraber radyologla temasa geçilebilir. Böylece yutmanin her dört fazininda degerlendirmesi yapilir. Degisik kivamda yiyecek ve içecekler . kullanarak ve hastaya degisik pozisyonlar verdirerek, yutma yetenegini degerlendirilebilir. Eger yutma güçlügü felç veya ilerleyici nörolojik hastaliklara bagli ise nörolog tarafindan degerlendirilmelidir.

Yutma güçlügünün semptomlari şunlardır.
Agizda tükürük artışı
Yiyecek ve içeceklerin bogaza takilmasi hissi
Bogaz ve gögüste rahatsizlik hissi( Mideden yemek borusuna kaçis var ise – Reflu)
Bogazda yabanci cisim veya parça hissi
Uzamis veya belirgin yutma güçlügüne bagli yetersiz beslenme ve kilo kaybi
Yutma sirasinda kolayca geçmeyen yiyecek parçalari sivi ve tükürüge ve bunlarin akcigerlere aspire edilmesine bagli olarak gelisen öksürük ve bogulma hissi

Mümkün Olan Tedaviler:
Neden belirlenebilmisse, yutma güçlügü tibbi tedavi, yutma tedavisi veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir.
Bu hastaliklarin birçogu tibbi tedavi ile tedavi edilebilir. Mide asit salgisini engelleyen ilaçlar kas gevseticiler ve asit gidericiler var olan ilaçlardan birkaçidir. Tedavi yutma hastaliginin nedenine göre düzenlenir. Mideden yemek borusuna kaçis siklikla beslenme ve yasama aliskanliklarini degistirerek tedavi edilebilir.

Örnegin :
Hazmi kolay yiyeceklerden olusan bir diyet ile sık aralıklarla ve az miktarlarda beslenmek
Alkol ve kafeinden uzak durmak
Kilo ve stresi azaltmak
Uyku vaktinden önceki üç saat boyunca yemek yemekten sakınmak
Geceleri yatagın başını yükseltmek.
Eger bunlar yardimci olmazsa yemekler arasında ve uyku vaktinden önce asit giderici kullanmak rahatlama sağlayabilir.

Birçok yutma hastalığı yutma tedavisinden yarar görebilir. Yutma kaslarinin beraber çalismasini saglayan ve yutma refleksinin olusmasini saglayan sinirleri uyaran özel egzersizler yaptirilabilir.

Hastalara ayrıca yutma isleminin başarılı sekilde yapilmasina yardımcı olacak vücut ve bas pozisyonlarini ögretebilir.

Yutma güçlügü olan hastalardan bazıları yetersiz beslenme problemi ile karşılasırlar. Mesleki terapist beslenme teknikleri hakkinda hasta ve ailesine yardimci olabilir. Bu teknikler hastayi olabildigince bagimsiz kilar. Diyetisyen veya beslenme uzmani hasta için gerekli olan yiyecek ve içecek miktarini ve ek besinlerin gerekli olup olmadığını belirler.

Cerrahi tedavi belirli bazi problemlerin tedavisinde kullanılır. Darlik veya yapışıklık varlığında söz konusu alanin genisletilmesi gerekli olabilir. Kaslarin ileri derecede kasilmasi varliginda ilgili kaslarin genisletilmesi ve hatta serbestlestirilmesi gerekli olabilir. Bu yöntem kas kesilmesi olarak adlandirilir ve kulak burun bogaz uzmani tarafindan gerçeklestirilir.

Yutma güçlügünün birçok sebebi vardir. Eger inatçi bir yutma güçlügünüz varsa bir Kulak Burun Bogaz uzmanina gitmeniz gerekmektedir.
 
Üst Alt